Verbondenheid leidt tot motivatie

De band die kinderen en volwassenen met elkaar hebben, is cruciaal voor een gezonde en optimale ontwikkeling. Een veilige, warme omgeving die explorerend gedrag waardeert, aanmoedigt en eventueel begeleidt, moedigt leerlingen aan om nieuwe dingen uit te proberen. Dit bevordert de ontwikkeling en het welbevinden.

Sociale verbondenheid – de verbondenheid met de mensen om je heen – is één van de drie psychologische basisbehoeften van een mens. Bevrediging van deze basisbehoeften leidt tot verhoogde motivatie, optimale groei en psychische gezondheid; kortom: tot lekker in je vel zitten. Zodra één van de drie ontbreekt, dalen motivatie en welbevinden en kunnen allerlei lichamelijke, psychische en gedragsproblemen ontstaan.

Hoe kinderen en volwassen met elkaar omgaan is zodoende een aspect dat op veel scholen grote aandacht krijgt. Hierbij ligt de focus veelal op het scheppen van een veilig school- en klassenklimaat.

Er zijn echter ook andere facetten dan alleen veiligheid die invloed hebben op de sociale verbondenheid die leerlingen ervaren. Facetten waarvan niet bekend is hoe zij de motivatie en het welzijn van leerlingen ongemerkt beïnvloeden.

Een subtiele maar negatieve invloed op de sociale verbondenheid wordt bijvoorbeeld veroorzaakt door :

• Het beoordelen van de prestaties. Dit zorgt namelijk voor onderscheid tussen leerlingen. Je hoort bij de A’s of bij de B’s, bij de snelle lezers of bij de langzame. Voor leerlingen die hier gevoelig voor zijn of die vaak tot de ‘mindere’ groep behoren, kan dit hun relatie met de andere kinderen negatief beïnvloeden. Daarnaast beïnvloedt beoordelen de relatie tussen kind en beoordelaar. Zo kan het heel lastig zijn om je verbonden te voelen met de leerkracht die jou telkens niet hoger dan een E of een 4 geeft.
• Zelfstandig werken, wanneer dit in praktijk neerkomt op ‘alleen werken’. Hierdoor wordt groepsgeoriënteerd gedrag niet aangemoedigd en is er geen positieve impuls voor de sociale verbondenheid.
• Machtsuitoefening door de leerkracht/docent. Macht klinkt hier nogal zwaar – zeker omdat een leerkracht/docent zelden bewust zal kiezen voor machtsgebruik. Maar macht zit in heel veel kleine dingen waarbij de volwassenen het kind oplegt wat ‘moet’.