Op een andere manier evalueren, of een rapport maken? In 2006, toen ik in Liverpool op basisscholen projecten deed, gebruikten we met kinderen metaforen uit de natuur om hun eigen leven in beeld te brengen. De vraag was: ‘What do we need to grow from tiny babies to strong children?’
Gebruik eens een boom als metafoor om ontwikkeling in kaart te brengen
Als eerste schilderden we op een stuk papier een grote boom, met wortels en takken. Daarna de aarde waar de boom in stond, en de lucht. Er omheen zittend bespraken we wat bomen nodig hebben om te groeien en waardoor ze sterk worden. Als vanzelf kwamen we op de vergelijking met mensen. In de dagen die volgden hadden we het over onze wortels, ons thuis, voeding, vriendschap en zorg voor onze omgeving en elkaar.
Een vraag die opkwam was: ‘Wat maakt dat we het naar onze zin hebben?’ De kinderen kwamen op het idee om dat te verbeelden met de bloemen die onder de boom groeiden. Iedereen maakte z’n eigen bloem met belangrijke woorden en plakte deze onder de boom.
De keer daarna kwamen we op de vraag wat je wilt en kunt delen met anderen, verbeeldt in de persoonlijke vruchten tussen de takken. Stap voor stap groeide de boom zo tot onze boom.
De boom bleek een inspirerende werkvorm die zeer uitnodigde tot het vertellen van verhalen. De vorm zorgde voor betrokkenheid in de groep. Anders dan vaak gebeurde in een kringgesprek werd er echt geluisterd naar elkaar.
Natuurlijkerwijs ontstond in een volgend project de ‘vertelboom’ waar woorden, verbonden met het onderwerp, in opgehangen werden. Bij peuters en kleuters een mooi middel om gericht met woordenschat bezig te zijn. Zo ook bij het leren van een tweede taal.
Inmiddels gebruik ik de boom op een heel andere manier, namelijk als middel om te reflecteren op je eigen proces als begeleider van kinderen. En uiteraard kan dat ook met kinderen, studenten, collega’s, of doe het gewoon voor jezelf.
In ons interview vertelt Hans Lemmens hoe een andere kijk op kinderen met ADHD en autisme zowel hem als het kind veranderde. Emma Krebs laat zien hoe zij dankzij haar open blik met straatschoffies in gesprek komt. Heleen de Hertog legt uit dat een nuchtere blik op je eigen gedrag een hoop opvoedwerk scheelt.
Als je anders naar de dingen kijkt verandert alles. Schrijven over te druk belaste leraren en lastige kinderen laten we graag aan anderen over. We laten liever oplossingen zien. Zoals een katern vol tips voor meer verbondenheid in het kinderleven.
Met minder spullen door het leven, voor jezelf en voor je kinderen. Lekker samen boenen en spelen met sop. Reinig je gemoed, je hoofd, je huis èn je straat. Niet alleen verfrissend en gezellig, maar ook goed voor zo veel andere dingen. Zelfs de zinnen die je uitspreekt en de tekeningen die je maakt zullen na het lezen van dit katern opgeruimder zijn!
Als je aan iemand vraagt “Wie ben jij?” krijg je meestal als antwoord de naam, de leeftijd en het beroep. Dat is allemaal slechts de oppervlakte. Wanneer je iemand al een beetje kent, krijg je de diepere laag te horen, zoals welke waarden belangrijk zijn voor hem en hoe iemand zich verhoudt tot de samenleving. In die gesprekken ontstaat de mogelijkheid je in te leven in iemand anders, je te verbinden met die ander. Leven is ontmoeten, een intieme relatie met de wereld en de ander aangaan.
Hoe maak je grote mandala's en wat leren kinderen ervan? Een lesbrief uit de cursus Zinvol Tekenen met Kinderen van Marijke Sluijter