De tastzin is ons eerste en daardoor misschien wel belangrijkste zintuig, maar in de westerse materiële en intellectuele cultuur ook het meest verwaarloosde. Schoolse kennis vindt doorgaans uitsluitend via visuele en auditieve overdracht plaats. Om iets grondig te verkennen zijn je ogen en oren echter niet genoeg. En dat weet ieder kind. De reflex om iets dat je niet kent op te pakken is zo groot dat kinderen regelmatig “niet aanraken!” horen. Dat is jammer, want zo missen ze een belangrijke schakel waarmee ze de wereld zouden moeten verkennen.
Zeg eens wat vaker: “Aanraken mag!”
- Maak een voelwandeling. Als je een volgende keer met kinderen door het bos of park loopt, raak dan eens alles wat de aandacht trekt aan: het mos, de boomstammen, het gras, de blaadjes, eikels, kastanjes en (voorzichtig!) de paddenstoelen. Als je dit geregeld doet scherp je de tastzin. De tastindrukken die je in de natuur kunt opdoen zijn immers veel intenser dan wat je in een doorsnee huis tegenkomt, met oneindig veel uiterst subtiele nuances.
- Verwen elkaar. Kriebel elkaar eens zachtjes in de haren, streel eens over iemands wang, krab eens voorzichtig iemands rug. Of kneed eens iemands arm, handen en vingers alsof je een tube tandpasta uitknijpt.
Zo ontdekken kinderen spelenderwijs wat zijzelf of een ander plezierig vinden, en wat niet. Het is een belangrijke ontdekking dat niet iedereen hetzelfde fijn vindt!
Als ze dit regelmatig mogen doen worden ze gevoeliger voor subtiele wensen van anderen en leren ze zorgzaam met een ander om te gaan. Het empatisch vermogen wordt getraind.
En het kind dat aangeraakt wordt krijgt de aandacht die het nodig heeft, ervaart de eigen grenzen en leert aan te geven wat het graag wil en wat het niet prettig vindt. - Leer met je tastzin. Laat kinderen eens schrijven in zand, op schuurpapier, in scheerschuim of met vingerverf. Of laat met een vinger woorden of sommen op elkaars hand of rug ‘schrijven’ en raden. Bedenk hoe je kinderen aardrijkskunde- of geschiedeniskennis met hun tastzin, en ook met hun reuk- en smaakzin, zou kunnen laten verkennen.
Want hoe meer zintuigen bij het verwerven van nieuwe vaardigheden worden ingeschakeld, hoe sneller en beter patronen in het lichaam verankerd raken. En dat is fijn, want leren doe je niet met je hoofd, maar met je hele lichaam.
Het is opvallend hoe weinig aandacht er binnen het onderwijs is voor creativiteit, terwijl we ons moderne leven geheel aan die menselijke eigenschap te danken hebben. Binnen het onderwijs lijkt het teruggedrongen naar de knutsel- en tekenles. En zelfs daar speelt het een marginale rol. Werkbladen en kleurplaten zijn nu eenmaal gemakkelijk. En we willen kunnen meten! Dat lukt niet als 30 leerlingen zelf gaan denken. Toch kunnen we niet zonder de kracht van ons creatieve vermogen. Dus hoe doen we dat: meer ruimte voor creativiteit in het onderwijs? In dit nummer laten we een aantal deskundigen aan het woord. Ze laten hun licht schijnen op de mogelijkheden en wijzen ons op kansen die we laten liggen. Met een knipoog naar de belastingdienst: makkelijker kunnen we het niet maken, wel leuker!
Met bloemen valt zoveel te beleven. Je kunt er je zintuigen mee prikkelen, je eten mee opfleuren, over ze schrijven of ze aan alle kanten bestuderen. Je kunt van bloemen een bijzondere herinnering maken aan personen of periodes. En wat dacht je ervan om bloemen te gebruiken als woordzoek-inspiratie of om mee te rekenen?
Veel kinderen vinden het in het begin gek en moeten erom lachen. Maar als ze eenmaal de slag te pakken hebben, gaan ze er met veel plezier volledig in op. Action painting is een spontane manier van schilderen waarbij wat je voelt omgezet wordt in actie.
Bij Educare 2013 nummer 5, pagina 9.